2. Sirküler
3. 30 Eylül 2024 Tarihli III Dönem Geçici Vergi Hesaplamalarında Kullanılacak Enflasyon Düzeltme Katsayıları, Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Bazı Hususlar Hk.

  Yazdır

Sirküler ( 2024 / 105 ) İstanbul, 14.10.2024

Sayın Müşterilerimiz,

Değerli Meslektaşlar,

Konu: 30 Eylül 2024 Tarihli III Dönem Geçici Vergi Hesaplamalarında Kullanılacak Enflasyon Düzeltme Katsayıları, Enflasyon Düzeltmesine İlişkin Bazı Hususlar Hk.

Bilindiği üzere; 31.08.2024 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 563 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca 2024 hesap döneminin ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde (213 sayılı Kanunun 174 üncü maddesi kapsamında kendilerine özel hesap dönemi tayin edilenlerde Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 555)’ne göre karşılık gelen ilgili dönemde), enflasyon düzeltmesi yapma yükümlülüğü bulunan mükelleflerden, 31.12.2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin altında olanların (213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) uncu bendi kapsamındaki mükellefler hariç) enflasyon düzeltmesi yapmaması uygun bulunmuştur.

Özel hesap dönemine tabi olan mükelleflerde ise 2024 takvim yılında sona eren hesap dönemine ilişkin gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı bu fıkra kapsamındaki uygulamada dikkate alınacaktır. 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL ve üzerinde olan mükellefler, 2024 hesap döneminin ikinci ve üçüncü geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmaya devam edeceklerdir.

Bu kapsamda 30.09.2024 tarihli enflasyon düzeltmesinde kullanılacak katsayılar ile bazı hususlar aşağıda açıklanmıştır.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Eylül ayına ilişkin yurt içi üretici fiyat endeksi 3659,84 olarak açıklamıştır.

1. Taşıma Katsayısı

Düzeltme işlemine tabi tutulacak bilançoda yer alan iktisadi kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas tarihleri, düzeltme yapılmış bir tarihten öncesine gidebilir. Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için yeniden düzeltmeye esas tarihe kadar inerek, uygun düzeltme katsayısını bulmaya gerek yoktur; düzeltme yapılan en son bilançoda, bu iktisadi kıymete ait değerlerin uygun bir katsayı ile çarpılması düzeltme işlemi için yeterlidir.

Bu kapsamda, bilançodaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taşıma katsayısı kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanmasına “taşıma” denilmekte olup, hesaplama işlemi “taşıma katsayısı” kullanılarak yapılmaktadır.

30.09.2024 tarihi itibariyle taşıma katsayısı;

31 Aralık 2023 tarihinde düzeltilmiş değerler üzerinden düzeltme yapılacak ise (3659,84/2915,02=) 1,25551

30 Haziran 2024 tarihinde düzeltilmiş değerler üzerinden düzeltme yapılacak ise (3659,84/3483,25=) 1,05070 olarak hesap edilmektedir.

2. Düzeltme Katsayıları (2024 yılında bilançoya dahil olan parasal olmayan kıymetler için):

3. Stoklara İlişkin “Basit Ortalama Yöntemi” Düzeltme Katsayısı:

“Basit ortalama yöntemi”nde düzeltme katsayısı, mali tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE), bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı olarak hesaplanır ve düzeltmeye esas tutar olarak da düzeltme işlemine tabi tutulan bilançoda yer alan stoklara ait değerler esas alınır.

30.09.2024 tarihli enflasyon düzeltmesinde kullanılacak basit ortalama yöntem düzeltme katsayısı 1,02472 olarak hesap edilmektedir.

4. Muhasebeleştirme ve Kar/Zararın Tespiti:

Geçici vergi dönemleri ve hesap dönemi sonu itibarıyla oluşan kâr ya da zarar, “698-Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesine göre bulunacaktır.

“698-Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın bakiyesi, “648-Enflasyon Düzeltmesi Kârları/ 658-Enflasyon Düzeltmesi Zararları” hesapları aracılığıyla “Dönem Kârı veya Zararı Hesabı”na devredilerek kapatılacak ve verilen bakiye türüne göre işletmenin dönem kâr ya da zararı görülmüş olacaktır.

5. Önceki Yıldan Devreden Matrahtan Düşülebilir Geçmiş Yıllar Zararının (Önceki Yıl Kurumlar Vergisi Beyannamelerinde Devreden ve Kullanılmayan Mali Zararların) Durumu:

Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltme öncesi bilançolara dayanan) 2023 ve önceki hesap dönemlerine ait indirilemeyen geçmiş yıl mali zararlarını mukayyet değerleri ile dikkate alacaklardır.

Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının, (5) numaralı bendinin son paragrafında “Matrahın tespitinde, kanunen kabul edilmeyen giderler, istisnalar ve geçmiş yıl malî zararları enflasyon düzeltmesine tâbi tutulmuş tutarları ile dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır.

Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri 2024 hesap dönemi başından itibaren verilecek yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri ile geçici vergi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken, (düzeltilmiş 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoya dayanan) 2024 ve sonraki hesap dönemlerine ait geçmiş yıl mali zararlarını, enflasyon düzeltmesi yapma şartlarının varlığına/devamına bağlı olarak, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş tutarları ile dikkate alacaklardır.

6. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ve İstisnaların Durumu:

Bilanço esasına göre defter tutan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri  2024 hesap dönemine ilişkin verilecek geçici vergi beyannameleri ile yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannamelerinde beyan edecekleri vergi matrahlarını tespit ederken;

– Bilanço üzerinde düzeltmeye tabi tutulan parasal olmayan kıymetlerden kaynaklanan kanunen kabul edilmeyen giderleri düzeltilmiş tutarlarıyla,

– Vergiden istisna edilmiş olan kazançlarını ise bu kazançların belirlenmesine esas bilançoların düzeltilmesi sonucu oluşan farkları da içerecek şekilde belirlenen tutarlarıyla

dikkate alacaklar, beyanname üzerinde ayrıca bir düzeltme yapmayacaklardır.

Bu kapsamda, ödenen trafik para cezası, binek otomobillere ilişkin akaryakıt gibi harcamaların gider olarak dikkate alınamayacak kısmı, gider olarak dikkate alınamayacak olan motorlu taşıtlar vergisi ödemeleri gibi harcamalar, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağından, beyannamede mevcut tutarları üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır. Fazladan ayrılmış amortisman tutarları gibi giderler, enflasyon düzeltmesine tabi tutulacağından, beyannamede düzeltilmiş tutarları üzerinden kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.

7. Enflasyon Düzeltmesi Yapılan Geçici Vergi Döneminde Beyannameye Bilanço Eklenmesi Gerektiği:

555 Sıra No.lu VUK Tebliği uyarınca enflasyon düzeltmesi yapma ve geçici vergi beyannamesi verme zorunluluğu bulunan mükelleflerce, enflasyon düzeltmesinin yapıldığı geçici vergi ve hesap dönemlerine ilişkin gelir/kurumlar beyannamelerine düzeltilmiş (düzeltme sonrası) bilanço eklenecektir.

8. Enflasyon Düzeltmesi İşlemlerinde Kullanılacak 2024/Temmuz-Eylül Aylarına Ait Ortalama Ticari Kredi Faiz Oranları:

08.10.2024 Tarih ve VUK-175/2024-13/Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması-17 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleri /175 ile belirlenen 2024/Temmuz, 2024/Ağustos ve 2024/Eylül aylarına ilişkin ortalama ticari kredi faiz oranlarına aşağıda yer verilmiştir.

Saygılarımızla.

ULUSAL BAĞIMSIZ DENETİM VE

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş.

Registered Firm of US PCAOB “Public Company Accounting Oversight Board”

Member of Russell Bedford International – a global network of independent professional services firms