SMMM ile YMM"lerce İşyeri Kayıtlarının İncelenmesi Hakkında Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetmeliği (Taslak)

Yönetmeliğin amacı, Kurumdan ilişiksizlik belgesi alınması gereken ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri işverenlerine bu belgenin verilmesinde;

SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER İLE YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERCE İŞYERİ KAYITLARININ İNCELENMESİ HAKKINDA SOSYAL GÜVENLİK KURUMU YÖNETMELİK TASLAĞI

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

MADDE 1 — (1) Bu Yönetmeliğin amacı, Kurumdan ilişiksizlik belgesi alınması gereken ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri işverenlerine bu belgenin verilmesinde; 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre yetki verilmiş Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirler tarafından işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucu Kuruma bildirildiği tespit edilen işçilik tutarlarının uygunluğunun sağlanması ile Kuruma yeterli işçilik bildirilmediği tespit edilen işyeri işverenlerine, tespit edilen fark işçilik tutarı üzerinden hesaplanacak prim, gecikme cezası ve gecikme zammı tutarı ile idari para cezalarının uygulanmasının usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

MADDE 2 —(1) Bu Yönetmelik, Kurumdan ilişiksizlik belgesi alması gereken ve Kurumda müstakilen tescil edilmiş olan ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri işverenlerini kapsar.

Dayanak

MADDE 3—(1) Bu Yönetmelik, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 59 uncu maddesi gereğince hazırlanmıştır.

Tanımlar

MADDE 4 —(1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Kanun: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununu,

b) Kurum: Sosyal Güvenlik Kurumunu,

c) Ünite: Sosyal Güvenlik Kurumunun sosyal güvenlik il müdürlüğü ile sosyal güvenlik merkezini,

ç) İdare: İhale yoluyla iş yaptıranları ve Kanunun 90 ıncı maddesinde sayılan kurum ve kuruluşları ,

d) Sigortalı: Kısa ve/veya uzun vadeli sigorta kolları bakımından adına prim ödenmesi gereken veya kendi adına prim ödemesi gereken kişiyi,

e) İşveren: Sigortalı kişileri çalıştıran, gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan idareler, kurum ve kuruluşları,

f) Alt işveren : Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiyi,

g) İşyeri: Sigortalıların maddî olan ve olmayan unsurlar ile birlikte işlerini yaptıkları yerler ile; bu yerlerde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan, aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden veya meslek eğitimi yerleri, avlu ve büro gibi diğer eklentiler ile araçları,

ğ) Meslek mensubu: 3568 sayılı Kanuna göre, Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğince ruhsat verilmiş çalışanlar kütüğüne kayıtlı serbest muhasebeci mali müşavirler ile yeminli mali müşavirleri,

h) İhale konusu iş: Kanunun 90 ıncı maddesinde belirtilen kurum veya kuruluşlar tarafından ihale yoluyla yaptırılan her türlü işi,

ı) Özel bina inşaatı: Gerçek veya tüzel kişiler tarafından yaptırılan bina inşaatlarını,

i) Asgari İşçilik Oranı: Kurum bünyesinde oluşturulan Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca ihale konusu işler ve özel bina inşaatı işyerleri için yapılacak incelemede dikkate alınacak oranı,

j) İnceleme: İhale konusu işler ile özel bina inşaatı işyerlerinden dolayı işyeri kayıtlarının incelenmesini,

k) İlişiksizlik belgesi: İhale konusu işler ve özel bina inşaatı işyerleri ile ilgili olarak yapılan inceleme sonucunda işverenin Kuruma borcunun bulunmaması kaydıyla ilgili makama verilmek üzere Ünitece düzenlenen soğuk damgalı belgeyi,

l) Sosyal güvenlik sicil numarası:Sigortalıların Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarasını ,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Raporların Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar

İnceleme yapılması

MADDE 5 —(1) İnceleme aşağıdaki esaslar dahilinde yapılır.

a) İhale konusu işlerde ;

İşin kesin kabulünün ya da geçici kabulünün noksansız yapıldığı tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil, toplam istihkak tutarına işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle yapılır.

Şu kadar ki, işin sözleşmesinde çalıştırılacak işçi sayısı belli ise, öncelikle bu işçilerin sigortalılık niteliği, ücretlerinin işyeri kayıtlarına usulüne uygun olarak intikal ettirilip ettirilmediği, ayrıca bunların prime esas kazançları ile prim ödeme gün sayılarının Kuruma eksiksiz bildirilmiş olup olmadığı tespit edilir. Bu tespit sonucunda düzenlenecek raporda, sözleşmede çalıştırılması öngörülen işçi sayısı nazara alınarak, işyeri kayıtlarından çalıştırıldığı tespit edilen işçiler ile ücretlerine aylar itibariyle yer verilir.

İdarece, işverene ödemelerin döviz şeklinde yapılması halinde, döviz tutarı, ödemenin yapıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankasınca belirlenen döviz satış kuru üzerinden Yeni Türk Lirasına çevrilerek işlem yapılır.

İhaleli işin birden fazla konuyu kapsıyor olması ve her bir işin asgari işçilik oranının bilinmesi halinde , inceleme, işverenin bu husustaki yazılı isteğini ayrıca Kuruma dilekçe ile bildirmek kaydıyla, bu işlerin en yükseğine ilişkin asgari işçilik oranı dikkate alınarak yapılabilir.

b) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılan özel bina inşaatı işyerlerinde;

İnceleme, işin bittiği tarihten sonra ve bina maliyetine işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle yapılır.

Bina maliyeti, ruhsatnamesinde yazılı bulunan yüzölçümü ile birim maliyet bedelinin çarpımı suretiyle hesaplanır.

Bu hesaplamada; her yıl inşaatın sınıf ve grubuna göre Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca tespit edilen ve Kurumca çıkarılacak genelgede belirtilen birim maliyet bedelleri dikkate alınır.

İşyerine ait defter ve belgelerden tespit edilecek maliyetin daha fazla olması halinde ise, inceleme, bu maliyet üzerinden yapılır.

İnşaat ruhsatnamesinde belirtilen inşaat sınıf veya grubundan yüksek ya da yüzölçümünden daha fazla yapıldığı anlaşılan özel bina inşaatlarında, tespit edilen sınıf veya grup yahut yüzölçümü dikkate alınır.

Başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaatın maliyetinin hesaplanmasında o yıl için tespit edilen, başladığı yıldan sonraki yıllarda tamamlanmış inşaatın maliyetinin hesabında ise bitirildiği yıldan bir önceki yıla ait birim maliyet bedeli esas alınır.

İnşaatın başladığı ve bitirildiği tarih işverence resmi makamlardan alınacak belge ile kanıtlanır.

Yasal süre içerisinde tescil edilmemiş olan inşaatın başladığı tarihin resmi belge ile kanıtlanamaması halinde, ruhsat tarihi inşaatın başladığı tarih olarak kabul edilir.

İnşaat ruhsatnamesi olmayan, ruhsatnamesi olmakla birlikte imar mevzuatına göre ruhsatı hükümsüz olan veya Kurumda tescil edilmemiş bulunan ya da tescilli olmasına rağmen Kuruma, Kanunun 86 ıncı maddesinin birinci fıkrası ve Sosyal Güvenlik Kurumu Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin (15) ve (109) uncu maddelerinde belirtilen belgeleri hiç verilmemiş olan bina inşaatı işyerleri ile tamamlanmamış bina inşaatı işyerleri hakkında bu Yönetmelik hükümlerine göre rapor düzenlenmez.

c) Ortak hükümler;

İnceleme yapılırken, ihale konusu işlerde kesin kabulün ya da geçici kabulün noksansız yapıldığı, bina inşaatı işyerlerinde ise inşaatın bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınır.

İhale konusu işlerde işverene ödenen toplam istihkak tutarına, özel bina inşaatlarında ise binanın toplam maliyet bedeline, işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle bulunan asgari işçilik miktarı, işin bitirildiği tarihe kadar Kuruma bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamı ile kıyaslanır. Bu kıyaslama sonucunda, işin faaliyet süresi için Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazançlar toplamının, hesaplanan asgari işçilik miktarı ile aynı veya fazla olduğunun tespiti halinde, durum açıklanarak ilişiksizlik belgesi verilebileceğine ilişkin rapor düzenlenir.

Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazançlar toplamının, inceleme sonucunda hesaplanan asgari işçilik miktarından az olması durumunda, işveren kayıtlarında yer alan;

1) Alt işverenler tarafından yapılan işler hariç olmak üzere, Ünitesi ve işyeri sicil numarası belirtilmek kaydıyla, işin bazı bölümlerini yapan Kanun kapsamındaki diğer işverenlerden alınmış faturalara dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,

2) 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı olanların bu durumları, T.C. Kimlik Numarası/Sosyal Güvenlik Sicil Numarası belirtilmek kaydıyla, işin bazı bölümlerinin yanında sigortalı çalıştırmadan bizzat yapan iş sahiplerinden alınmış faturalara ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,

3) Aynı faturada hem malzeme ve hem de işçilik tutarı kayıtlı ise, her iki tutar birbirinden ayrı kaydedilmiş olsa bile, toplam fatura tutarı,

4) Malzeme bedelinden ayrı olarak nakliye bedelinin kesin bir şekilde belirlendiği faturalara dayanılarak yapılan nakliye ödemeleri,

5) Kuruma mükerrer prim ödenmesinin önüne geçilmesi bakımından, hafriyat ve nakliyat işleri için diğer firma veya şahıslardan alınmış faturalı ödemeler dikkate alınmamak kaydıyla, Kurumda tescilli bir işyerinden sevk ve idare edilen makine parkına sahip işverenlerin, bu parktaki araçlarında çalışanların incelemesi yapılmakta olan ihale konusu işe ilişkin işyerinden Kuruma bildirilmemiş olduğu saptanmak ve bu durum işyeri kayıtlarıyla doğrulanmak şartıyla, düzenlenecek raporda açıkça ve ayrıntılı olarak ortaya konulan, faturaya dayanmayan, hakediş raporlarından tespit olunan hafriyat ve nakliyat bedelleri,

İşverene ödenen toplam istihkak tutarından veya maliyet bedelinden düşülerek Kuruma bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarı yeniden hesaplanır.

İşveren kayıtlarından bazı sigortalılara Kanunun 82 nci maddesi uyarınca belirlenen sigorta primine esas kazanç üst sınırının üzerinde ücret ödendiği tespit edilebiliyorsa, ücret tediye bordrolarında kayıtlı brüt ücretler ile üst sınır arasındaki fark ve salt işçilik içeren faturalı işçilik ödemeleri, işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan asgari işçilik tutarından düşülerek inceleme yapılır.

Fatura ve gider belgelerinde kayıtlı tutarların, bu belgelerden yapıldığı anlaşılan işlere karşılık alınan hakediş raporu ile ödenen tutarlardan fazla olması durumunda, aşan kısım incelemede dikkate alınmaz.

İncelemede yukarıda belirtilen ödemelerin katma değer vergisi dışındaki tutarları esas alınır.

Bu şekilde yapılan inceleme sonucunda hesaplanan asgari işçilik tutarının Kuruma bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamı ile aynı veya fazla olduğunun anlaşılması durumunda, işverene, bu Yönetmelik ekindeki belgeler ile birlikte ilişiksizlik belgesi verilebileceğine dair rapor düzenlenir. Hesaplanan asgari işçilik miktarının Kuruma eksik bildirildiğinin tespiti halinde ise, bildirilmeyen tutar, faaliyette bulunulan son aya mal edilir ve Kanunun 88 inci maddesi ile 102 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi ile (e) bendinin (4) numaralı alt bendi uyarınca işlem yapılması gerektiği raporda önerilir.

Rapor üzerinde yapılacak işlem

MADDE 6 — (1) Meslek mensuplarınca düzenlenen raporlar, mücbir sebep olmadığı sürece en geç on beş gün içinde işleme konulur.

(2) Meslek Mensuplarınca rapor düzenlenmesi, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca işin asgari işçilik miktarının tespiti hususunda inceleme yapılmasına engel oluşturmaz. Meslek mensuplarınca düzenlenen raporlar Kurumca gerek duyulan hallerde Rehberlik ve Teftiş Başkanlığınca belirlenecek yöntemlerle her zaman incelenebilir.

(3) Meslek mensubunca düzenlenen raporlarda Ünitece eksiklik veya maddi hata tespit edilmesi halinde, raporu düzenleyen meslek mensubundan on beş gün içinde ek rapor vermesi iadeli taahhütlü bir yazı ile istenir. Ek raporda da eksikliğin veya maddi hatanın giderilmemesi durumunda, gerekçeleri de belirtilerek rapora göre işlem yapılmayacağı yine iadeli taahhütlü bir yazı ile işverene bildirilir.

(4) Ek raporun verilmemesi, eksiklik veya maddi hatanın düzeltilmemiş olması, yapılan düzeltilmenin yetersiz bulunması ya da meslek mensubunun raporunun eksiksiz veya hatasız olduğunu iddia etmesi halinde rapor ile taahhüt konusu işe ya da özel bina inşaatına ilişkin tüm belgelerle birlikte Sosyal Sigortalar Genel Müdürlüğüne gönderilir. Yapılan inceleme sonucunda raporun eksiksiz ve hatasız olduğu görüşüne varılması halinde rapor, uygulanmak üzere ilgili üniteye gönderilir. Raporun eksik ve hatalı olduğu kanaatine ulaşıldığı takdirde ise, gerekçeleri de belirtilerek rapor ve ekleri inceleme yapılmak üzere Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının ilgili Grup Başkanlığına gönderir.

(5) Düzenlenecek raporun ilgili Üniteye intikalini müteakip ünitece, yapılan inceleme sonucunda bu Yönetmeliğin 5 inci maddesine göre tespit edilen ve Kuruma bildirilmediği anlaşılan fark işçilik tutarı üzerinden hesaplanacak sigorta primleri ile idari para cezaları ve bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı tutarlarının ödenmesi için durum , işverene iadeli taahhütlü bir yazı ile bildirilir. Yapılacak tebligat üzerine işveren tarafından borcun bir ay içinde ödeneceğinin dilekçe ile bildirilmesine rağmen borcun ödenmemesi halinde, Ünitece, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre işlem yapılır. İşverenin ödeme yapacağını bildirmemesi veya borcu kabul etmemesi halinde ise konunun , Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca incelenmesinin istenilmesi üzerine düzenlenecek rapora göre işlem yapılır.

(6)Meslek mensubunca işyeri kayıtlarının incelenmesi sonucunda düzenlenen raporda ödenmesi önerilen borcun tahsil edilmesi veya işverenin borçlarını karşılayacak miktarda nakit, banka teminat mektubu veya Devlet tahvilini üniteye vermesi halinde, o işyerinden kaynaklanan başkaca borcu da yoksa, ilişiksizlik belgesi verilir.

Rapor düzenlenmeyecek işler

MADDE 7 —(1) Meslek Mensupları;

a) Hariçten işçi çalıştırılmaksızın daimi nitelikteki işyerlerinin sigortalıları ile yapılan işler,

b) Piyasadan hazır halde alınıp satılan mal teslimine ilişkin işler,

c) Kurumda tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla birlikte işçilik bildiriminde bulunulmamış olan ihaleli işler ile özel bina inşaatı işyerleri,

hakkında bu Yönetmelik hükümlerine göre rapor düzenleyemez.

Rapor düzenleme sınırı

MADDE 8 — (1) Meslek mensuplarınca rapor düzenlenebilecek işlerin istihkak ve maliyet tutarlarının sınırları Kurum Yönetim Kurulunca belirlenir.

Rapor düzenleme şekli

MADDE 9 — (1) Meslek mensupları tarafından ilişiksizlik belgesi verilebileceğine ilişkin düzenlenecek rapor;

a)İhaleli işler için örneği bu Yönetmeliğin 4 no’lu ekinde,

b)Özel bina inşaatı işyerleri için, örneği bu Yönetmeliğin 5 no’lu ekinde,

bulunan hesaplama cetveli düzenlenmek suretiyle Ek:1 de yer alan rapor kapağına ilişik ve Ek:2 de kayıtlı şekle uygun olarak daktilo veya bilgisayar ile düzenlenir.

(2)Meslek mensupları, düzenledikleri raporun her sayfasını paraflayarak, rapora, bu Yönetmeliğin 3 no’lu ekinde bulunan ve rapor tarihinden önceki üç ay içinde bağlı oldukları meslek odasından alınan, faaliyet belgesi ile işverenle yaptıkları sözleşmenin aslını veya noterden onaylı bir suretini eklemek zorundadır.

(3)Rapor üç nüsha düzenlenerek, bir nüshası meslek mensubunca dilekçe ekinde ilgili üniteye, bir nüshası işverene verilir, diğer nüshası da raporu düzenleyen meslek mensubu tarafından gerektiğinde ibraz edilmek üzere, Kuruma verildiği tarihten itibaren beş yıl süre ile saklanır.

(4)Bu şekle uygun olmayan, silinti veya kazıntı bulunan rapor, düzeltilmek üzere gerekçeli yazı ekinde meslek mensubuna iade edilir. Meslek mensubu, gerekli düzeltmeleri yazının tebliğinden itibaren en geç on beş gün içinde yaparak yeniden düzenleyeceği raporu Üniteye intikal ettirir.

Rapor düzenlenemeyecek haller

MADDE 10 (1) İşverenin veya alt işverenin defter ve belgelerini düzenleyen meslek mensupları, aynı işveren ve alt işveren için veya kendilerinin, boşanmış dahi olsa eşinin usul ve furuundan birinin veya (bu derece dahil) üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımlarının ya da bunların yönetici oldukları veya yönetimde görev alarak ortak oldukları işyerleri hakkında rapor düzenleyemez.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Meslek Mensuplarının Düzenleyecekleri

Rapordan Doğan Sorumlulukları

Meslek mensuplarının eğitimi

MADDE 10 — (1) Kurum ile Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliğince işbirliği yapılarak,bu Yönetmelikte belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde rapor düzenlenmesi konusunda, meslek mensuplarına gerekli eğitim verilir.

Sorumluluk

MADDE 12 — (1) Meslek mensupları, gerçeğe aykırı rapor düzenleyerek Kurum zararına sebebiyet verdikleri takdirde, oluşan Kurum zararından işveren ile müştereken ve müteselsilen sorumludurlar. Bu durumda ilgililer hakkında ayrıca genel hükümlere göre işlem yapılır.

(2) Düzenledikleri rapor ile Kurum zararına sebebiyet verdiği Kurumca tespit edilen meslek mensuplarınca daha sonra düzenlenen raporlar da işleme konulmaz.

(3) Meslek mensuplarının şirket halinde çalışması durumunda, düzenlenecek raporlardan doğacak cezai ve mali sorumluluk raporu düzenleyen meslek mensubuna aittir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan hükümler

MADDE 13 – (1) 14/7/2004 tarihli ve 25522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigortalar Kurumu Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ile Yeminli Mali Müşavirlerce İşyeri Kayıtlarının İncelenmesinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

MADDE 14 —(1) Bu Yönetmelik hükümleri …/…/2008 yürürlüğe girer.

Yürütme

MADDE 15 — (1)Bu Yönetmelik hükümlerini Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanı yürütür.