Turizmi Teşvik Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı

Sınıflandırma: Deniz turizmi tesisleri dışındaki turizm işletme belgeli tesislerin asgari nitelikler, kapasite, fizikî özellikler, kullanılan malzeme standardı, işletme ve hizmet kalitesi

TURİZMİ TEŞVİK KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA

DAİR KANUN TASARISI

MADDE 1 -12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 3 üncü maddesinin (l) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“l) Sınıflandırma: Deniz turizmi tesisleri dışındaki turizm işletme belgeli tesislerin asgari nitelikler, kapasite, fizikî özellikler, kullanılan malzeme standardı, işletme ve hizmet kalitesi ile personelinin nitelikleri ve eğitim düzeyi gibi ölçütlerinin Bakanlıkça gerekli görülmesi halinde sektör temsilcisinin de yer aldığı sınıflandırma komisyonunca değerlendirilerek sınıfının Bakanlıkça belirlenmesini,”

MADDE 2 – 2634 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendi ile (C) ve (D) fıkraları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(1) Hazineye ait olan yerler Maliye Bakanlığınca, Bakanlığa tahsis edilir. Hazine adına tescili yapılmamış Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerle, kapanan yollar ve yol fazlalarının resen tescili, talep tarihinden başlayarak en geç bir ay içinde tamamlanır. Hazine mülkiyetinde yeterli alanın bulunmadığı durumlarda, 6831 sayılı Orman Kanununa göre orman sayılan yerlerden;

a) Sağlık turizmine yönelik fizik tedavi tesisi veya rehabilitasyon merkezi tesislerini kapsayan konaklamalı tesisler yapılabilmesi için iklimsel ve çevresel zorunluluk bulunan,

b) Termal turizmine yönelik jeotermal kaynakları bulunan,

c) Kış turizmi kapsamında uygun yapı ve tesislerin yapılabileceği yeterli pist uzunluğunu ve gerekli rakımı sağlayan,

d) Eko-turizm kapsamında yer alan yayla turizmi, kırsal turizm ve benzeri turizm türlerine yönelik tesislerin yer alabileceği çevresel ve sosyal anlamda imkan sağlayan,

e) Golf turizmine yönelik olarak uygun iklim yapısı ve topografik özellikler dikkate alınarak uluslararası standartlara uygun tesisler gerçekleştirilmesine imkan sağlayan,

f) Kıyıların coğrafi ve fiziksel yapısı nedeniyle kumsallardan, doğal manzaradan, çevresel zenginlikten, biyolojik çeşitlilikten yararlanma bakımından alt yapı ve üst yapı tesisi konusunda kolaylık sağlayan,

g) Kruvaziyer ve yat gibi deniz turizmine yönelik olarak kıyıdan başka bir yerde gerçekleştirilmesi mümkün olmayan,

h) Uluslararası yarışmaların yapılabileceği turizm amaçlı spor tesisleri yapılabilmesi için uygun iklim yapısı veya coğrafi özellikler sağlayan,

ı) Yukarıda sayılan turizm çeşitlerinin benzerlerinin gerçekleşmesine imkan sağlayan,

yerler talep tarihinden başlayarak en geç bir ay içerisinde Çevre ve Orman Bakanlığınca, Bakanlığa tahsis edilir.

Bu Kanuna göre tahsis edilecek orman sayılan yerlerde;

a) Turizme tahsis edilecek alan, il genelindeki toplam orman sayılan yerlerin %1’ini geçemez.

b) Yapılaşmaya esas inşaat hakkı, emsal (E) 0.30’u geçemez.

c) Ağaç kesilmesi durumunda, dikim ve bakımı tahsis süresince kesin tahsis lehtarının sorumluluğunda olmak üzere, kesilen ağaç sayısının iki katı ağaçların kesildiği alana, bu alanda ağaç dikimi mümkün olmaz ise ilgili orman idaresince belirlenecek en yakın alana dört katı sayıda ağaç, kesin tahsis öncesi dikilir. Bu koşulun sağlanmadığının tespiti halinde tesise ait turizm yatırımı veya işletmesi belgesi iptal edilir.”

“C. Bakanlığın tasarrufuna geçen taşınmazların yatırımcılara tahsisi, kiralanması ve bunlar üzerinde irtifak hakkı tesisine ilişkin esaslar ile süreler, bedeller, hakların sona ermesi ve diğer şartlar Bakanlık, Maliye Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 6831 sayılı Orman Kanunu hükümlerine bağlı olmaksızın müştereken tespit edilir.

D. Bakanlığın tasarrufuna geçen taşınmazları (C) fıkrası uyarınca tespit edilmiş olan şartlarla Türk ve yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişilere tahsis etmeye Bakanlık yetkilidir. Bu taşınmazlar üzerinde bağımsız ve sürekli nitelikli üst hakları dahil olmak üzere irtifak hakkı tesisi ve bunlardan alt yapı için gerekli olanlar üzerinde, alt yapıyı gerçekleştirecek kamu kurumu lehine bedelsiz irtifak hakkı tesisi, Bakanlığın uygun görüşü üzerine, Maliye Bakanlığınca belirlenen koşullarla ve bu Bakanlık tarafından yapılır.”

MADDE 3- 2634 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 10- Belgeli işletmelerin uygulayacakları fiyat tarifelerinin hazırlanması ve onaylanmasına ilişkin genel ilkeler Bakanlıkça belirlenir.”

MADDE 4- 2634 sayılı Kanunun 30 uncu maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“MADDE 30- Belgeli yatırım ve işletmeleri, bu yatırım ve işletmelerin belgeye esas olan niteliklerini, bu niteliklerini koruyup korumadıklarını denetleme ve işletmeleri sınıflandırma yetkisi Bakanlığa aittir.

Bakanlık gerekli görmesi halinde, denetim ve sınıflandırmaya esas oluşturacak tespitler ile yetkisinde olan diğer kültür ve turizm hizmetlerinden Bakanlıkça uygun görülenleri yetkili kılınacak uzman gerçek veya tüzel kişiler ile sivil toplum kuruluşlarına da yaptırabilir. Ancak bu tespitlere göre Bakanlıkça karar alınır ve uygulanır. Bu konuda uygulanacak esaslar yönetmelikle düzenlenir.

Bakanlık, gerekli gördüğü hallerde, ilan edeceği pilot bölgelerdeki turizm işletmesi belgesi olmayan konaklama tesislerinden verilen süre içerisinde turizm işletmesi belgeli tesis şartlarına uymasını talep eder. Verilen süre içerisinde bu şartları yerine getiren konaklama tesisleri belgelendirilir, bu şartları yerine getirmeyen konaklama tesislerinin faaliyetlerine son verilir.”

MADDE 5 – 2634 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin (a) bendi yürürlükten kaldırılmıştır.

MADDE 6 – 2634 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 9- 24/11/2007 tarihinden önce, ön izin ve kesin tahsis aşamasındaki orman sayılan yerlere ilişkin verilen izinlerden ilgilisinin otuz gün içerisinde talepte bulunması halinde bu Kanun hükümlerine uygunluğu tespit edilen tahsislere kaldığı yerden devam edilir.”

MADDE 7- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 8- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

GENEL GEREKÇE

Günümüzün en önemli sektörlerinden biri olan turizm, ekonomik ve kültürel katkıları itibarıyla ülkeler açısından başlı başına bir değer olarak varlığını korumaktadır. Bu doğrultuda, ülkemizin ekonomik canlılığına önemli ölçüde katkıda bulunmakta olan turizm sektöründe Devlet ve özel teşebbüs, işbirliği halinde faaliyette bulunmaktadır. Bu kapsamda, turizm sektörünün dinamik yapısının bilincinde olan Kültür ve Turizm Bakanlığı, sektörde faaliyette bulunmak isteyen gerçek ve tüzel kişilere kamu imkanlarını uygulanan mevzuat çerçevesinde sunmaktadır.

Hazineye ait yerler ile orman sayılan yerler, 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde turizm yatırımcılarına tahsis edilmektedir. Ancak, Anayasa Mahkemesi tarafından 7/5/2007 tarihli ve E.2006/169 ve K.2007/55 sayılı Karar ile; 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 8 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan “ormanlar” sözcüğü, (1) numaralı bendinin (b) alt bendinin tamamı ile (C) ve (D) fıkralarının “ormanlar” yönünden iptaline karar verilmiştir. Ayrıca Kararda, iptal edilen kuralların doğuracağı hukuksal boşluğun, kamu yararını ihlal edici nitelikte görülmesinden dolayı iptal hükümlerinin, Kararın 24/11/2007 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe girmesi kararlaştırılmıştır.

Anayasal ilkeler ışığında Devletin, doğal ve kültürel değerleri korumanın yanısıra, insanın maddi ve manevi değerlerini, seyahat özgürlüğünü, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkını, kıyı ve doğal kaynaklardan yararlanma hakkını da, planlı ve dengeli biçimde korumakla yükümlü olduğunu belirtmek gerekir.

Turizm olgusunu ciddi biçimde benimseyip yaşama geçiren tüm çağdaş ülkelerin kabul ettiği gibi, önemli olan denetimli ve planlı turizm tesisleri ile insanın kıyıyla ve doğayla baş başa kalmasını sağlayacak projelerin gerçekleştirilmesidir. Bu amacı gerçekleştirirken koruma kullanma prensibini gözeterek sürdürülebilir ekolojik dengenin hedeflenmesi gerekmektedir.

Bu kapsamda, Anayasa Mahkemesinin anılan iptal kararı doğrultusunda, orman sayılan yerleri turizme kazandırmak ve iptal edilen kuralların doğuracağı hukuksal boşluğu gidermek amacıyla 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununda bir takım değişiklikler yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.

2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu, 1982 yılından beri turizm sektörünün ülke gündemine gelmesine, turizm için gerekli olan konaklama, yeme-içme-eğlence ve seyahat organizasyonlarının gelişmesine ve turizmin sektörel gelişimine katkı sağlamaktadır.

Günümüzde uluslararası turizm rekabetinin gerektirdiği açılımları ve ulusal turizmin gelişmesini sağlamak, Avrupa Birliğine uyum süreci içinde yapılan yeni yasal düzenlemelerle uyumun temini ve uygulamada karşılaşılan güçlüklerin izalesi için ihtiyaç duyulan değişiklikleri içeren bu Tasarı, yukarıda bahsedilen Anayasa Mahkemesi Kararının gerekçesi de göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır.

MADDE GEREKÇELERİ

MADDE 1 - Sınıflandırma çalışmalarını gerçekleştiren sınıflandırma komisyonu Kültür ve Turizm Bakanlığından iki kontrolör ile turizm sektörü temsilcisinden oluşmaktadır. Sektör temsilcilerinin yer aldığı derneklerde üyelik sistemi gönüllülük esasına dayanmaktadır. Söz konusu derneklerin tüm illerde üyesi bulunmamaktadır. Bu nedenle Türkiye çapında yapılmakta olan sınıflandırma çalışmalarında bazı yörelerde sektör temsilcisinin komisyona katılımı sağlanamamakta ve bu husus sınıflandırma faaliyetlerinin sekteye uğramasına neden olmaktadır. Ayrıca dernek üyesi olmayan tesislerin sınıflandırma çalışmalarında sınıflandırma heyetinde üyesi olmadıkları derneğin temsilcisinin yer alması bu tesis yetkililerince istenmemektedir. Madde ile; sektör temsilcisinin Bakanlıkça gerek görülmesi halinde sınıflandırma komisyonunda yer alması hususunda düzenleme yapılmaktadır.

MADDE 2 - Madde ile; 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununun 8 inci maddesi kapsamında, turizm amaçlı tahsisi gerçekleştirilen orman sayılan yerlere ilişkin, turizm sektörünün özellik ve ihtiyaçları da dikkate alınarak, sınırlamalar getirilmiştir. Bu çerçevede, kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde 6831 sayılı Orman Kanununa göre orman sayılan yerlerin tahsisinde; orman ağaç varlığında olabilecek azalmaya karşı kesilenden fazla ağaç dikimi, ormanın gençleştirilmesi, yatırımla sağlanacak istihdam ve elde edilecek turizm gelirinden kaynaklanan “üstün kamu yararı”nın varlığı şartıyla üzerinde turizm yatırımları için izin verilmesini, zorunluluk veya kaçınılmazlık hallerine özgüleyen belli ölçüt ve sınırlamalara yer verilmiştir.

Türkiye Turizm Stratejisi-2023 Kavramsal Eylem Planı çerçevesinde planlanan farklı turizm türleri için, turizm tesisinin bulunduğu alanın fiziki ve doğal durumu nedeniyle başka yerde yer almasının mümkün olmaması, jeotermal kaynak, yeterli rakım, iklimsel ve çevresel gereklilik gibi zorunluluklar çerçevesinde alternatif alan bulunmaması durumunda, turistik işletmelerin ihtiyacını gidermeye yönelik, işletmenin ekonomik olarak yürütülmesinin temin edilmesi, uluslararası standartta spor yarışmalarına yönelik faaliyetlerin desteklenmesi gibi hususlar dikkate alınarak uygun ve yeterli miktardaki Hazine mülkiyetinde yeterli alanın bulunmaması halinde orman mülkiyetinde bulunan yerlerin tahsis edilmesi yönünde düzenleme yapılmıştır.

Ayrıca, Anayasanın 169 uncu maddesi doğrultusunda, orman sayılan yerlerde daraltılmaya gidilmemesi için;

- Kültür Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi, Turizm Merkezi ve Turizm Alanı sınırlarının ilçe idari sınırları ile örtüşmemesi nedeni ile il idari sınırları göz önüne alınarak il genelindeki toplam orman varlığının %1’inin geçemeyecek şekilde bir orman arazisinin turizme tahsis edilebileceği şeklinde alan sınırlaması,

- İnşaat emsal değerinin %30 olarak verilmesi ile yapılaşma sınırlaması,

-En az ağaç kesiminin sağlanması için de, projeye göre kesilen ağacın, iki katı kadarının yeniden kazanılması için tahsis edilecek alana veya orman idaresinin göstereceği alana dört katı kadar ağacın, kesin tahsis öncesi dikilmesinin sağlanması ve dikilen ağaçların kesin tahsis süresi boyunca bakımı ve korunması yükümlülüğünün getirilmesi, aksi takdirde turizm yatırımı veya işletmesi belgesinin iptal edilmesi,

öngörülmüştür.

8 inci maddenin (C) ve (D) fıkralarında yer alan düzenlemeler, (A) fıkrasında yapılan değişiklikler paralelinde düzenlenmiştir.

MADDE 3- Serbest piyasa koşullarının gerektirdiği fiyat esnekliği ve serbestliğini sağlamak için her yıl fiyatların Bakanlıkça onaylanmasının getirdiği yoğunluk ve uygulamadaki aksaklıklar dikkate alınarak fiyatların kimlerce onaylanacağı, takvimi, uygulama ve teşhirinin nasıl olacağına ilişkin genel ilkelerin Bakanlıkça belirlenmesi amaçlanmış ve madde ile bu yönde düzenleme yapılmıştır.

MADDE 4- Dünyada ve ülkemizde değişen ve gelişen turizm sektörünün temel dinamiklerini belirleyen ana esasların ve genel işleyiş içerisindeki sektörel aktörlerin turizmde söz sahibi olmaları ve katılımcı- belirleyici nitelik kazanmaları hususları dikkate alındığında uzmanlığın ön planda olması zaruri hal almıştır. Bu bağlamda tesislerde, Bakanlıkça yapılan denetimlerde, teknik veya belli bir uzmanlık gerektiren konular ortaya çıkması halinde, bu hususlarda tespitlerin Bakanlıkça gerekli görülmesi halinde, konusunda uzman kişilerce yapılması amaçlanmıştır. Madde ile bu çerçevede düzenleme yapılmıştır.

MADDE 5- Turizm mevzuatı gereğince, belgesi iptal edilmiş olan bir tesisin tekrar Bakanlığa belge başvurusunda bulunması önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. 2634 sayılı Kanunun 34 üncü maddesinin (a) bendi gereği belgesi iptal edilen bir tesis kısa süre içerisinde mevcut eksikliklerini gidererek tekrar belge başvurusunda bulunabilmekte ve tekrar Bakanlıktan belgeli bir tesis haline gelebilmektedir. Bu durum Bakanlıkça yürütülen işlemlerde ilave bir iş yüküne yol açmaktadır. Ayrıca turizm sektörünün yapısından kaynaklanan nedenlerle tesislerin bir sene içerisinde üçüncü cezayı almaları da kolaylıkla gerçekleşebilmektedir. Yapılan düzenleme ile; belgelendirme işlemlerindeki gereksiz iş yükünün ortadan kaldırılması ve sınırsız para cezası uygulaması sistemi ile mevzuata aykırı faaliyette bulunan bir işletmenin mevcut eksikliklerini gidermesi yönünde caydırıcı olunması hedeflenmiştir.

MADDE 6- Anayasa Mahkemesinin 7/5/2007 tarihli ve E.2006/169, K.2007/55 sayılı Kararının gerekçelerinin yayımlandığı 24/11/2007 tarihinden önce, Bakanlık tarafından tahsis işlemi yapılmış bulunan ve imar planı hazırlanması, turizm yatırımı belgesi alınması, ÇED raporu düzenlenmesi, anonim şirket kuruluşu, banka teminat mektubu verilmesi gibi yükümlülüklerini kısmen tamamlamış bulunan ön izinli veya ön izin yükümlülüklerini tamamlayarak kesin tahsis aşamasına gelen veya adına kesin tahsis işlemi yapılmış olup irtifak hakkı kurulamayan yatırımcılar bulunmaktadır. Anılan girişimci veya yatırımcıların tahsise konu taşınmaz üzerinde yapılması zorunlu işlemleri kısmen veya tümüyle tamamlamış bulunmaları nedeniyle emek, sermaye ve zaman kaybına sebep olunmaması amacıyla, tahsislerin, getirilen yeni şartlara uygun duruma getirilmesi halinde kaldığı yerden devamı öngörülmüştür.

MADDE 7- Yürürlük maddesidir.

MADDE 8- Yürütme maddesidir.