Sosyal Güvenlik Reformu kazanılmış haklara da dokunuyor

ali.tezel@aksam.com.tr

Halen TBMM’de görüşülen 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (SS ve GSS) kazanılmış haklara dokunulmuyor deniyor ama bu doğru değil, halen SSK’lılar için geçmiş yıl kazançlarının güncellenmesinde kullanılan “Güncelleme Katsayısı”nda ciddi değişiklik yapılıyor. Üstelik bu güncelleme katsayısı emekli aylıklarının güncellenmesinde de kullanılacağından emekli aylıkları daha da az olacak. Üstelik buna bir de iki gün önce değindiğim (ABO) aylık bağlama oranındaki geriye gidiş eklendiğinde durumun vahameti daha net ortaya çıkacaktır.

1-Güncelleme katsayısı güncel değil

1964 yılında TBMM’de kabul edilen 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’ndaki emekli aylıklarının hesaplanması 1978, 1987 yıllarında değişikliğe uğradı ama en köklü değişiklik 1999 yılında gerçekleştirildi. 1978 yılından beri uygulanmakta olan gösterge ve memur maaş katsayısı sisteminden çıkılıp, enflasyon (TÜFE) ve gelişme hızını (GH) da içine alan sisteme geçildi. Şimdi ise yine TÜFE ve GH’li sistem var ama bu kez GH’nin dörtte üçünü kesip verecekler.

2-SSK’da kazançların güncellenmesinde kayıp % 25 olacak

SSK’lılara bağlanan emekli aylıklarında aylık bağlama oranı (ABO) önemli olduğu gibi ABO ile çarpılarak alacağımız emekli aylığının tespitine yarayan ortalama aylık kazanç kavramı da çok önemlidir. Şimdi geçerli olan 506 sayılı Kanun’a göre geçmiş yıllardaki aylık kazançlarımız kazancın olduğu yılı takip eden her yılın TÜFE ve GH’si kadar arttırılarak emekli olacağımız güne kadar güncellenmektedir. Yani hem enflasyon oranının tamamı hem de Gelişme Hızı’nın tamamı kazançlarımıza yansıtılmaktadır.

Reform ile Gelişme Hızı’nın dörtte üçü gidiyor. 1 Haziran 2008 günü yürürlüğe gireceği ifade edilen 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu ile durum şu şekilde değiştirilmektedir.

· Güncelleme katsayısı: Her yılın aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranının % 100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının % 25’inin toplamına (1) tam sayısının ilave edilmesi sonucunda bulunan değeri... “ görüldüğü üzere Gelişme Hızı’nın dörtte üçü elinizden gitmektedir.

3-Emekli aylıklarında kayıp en az yüzde 25 olacak

Emeklİ aylıklarını belirleyen kazançlarında reformdan sonra Gelişme Hızı’nın tamamı değil de sadece yüzde 25’inin dikkate alınacak olması sadece geçmiş yıl kazançlarını azaltmayacak emekli aylıklarını da azaltacak. 5510 sayılı SS ve GSS Kanunu yani bilinen adıyla “Sosyal Güvenlik Reform Kanunu” yürürlüğe girince emekli aylıklarının hesaplanması sistemi 29 uncu maddesi gereğince şu şekilde değiştirilmektedir. Çünkü, emekli aylığının hesaplanması reformdan sonra değiştirilecek ama hem SSK’lı hem de Bağ-Kur’lular için reformun yürürlük tarihine göre reformdan önce geçmiş süreler için bir emekli aylığı hesaplanıp, emekli olacağımız yıla kadar her yıl “Güncelleme Katsayısı” ile güncellenecektir. Kanunun “Bu Kanun’dan önce yürürlükte bulunan sosyal güvenlik kanunlarına tâbi geçen çalışmalar için bağlanacak aylıkların hesabı” başlıklı geçici 2’nci maddesine göre; “a) Sigortalının bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihe kadar geçen sürelerdeki prim ödeme gün sayılarına veya fiilî hizmet süresine ait aylık; bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önceki kanun hükümlerine göre, aylık talep tarihindeki toplam prim ödeme gün sayısı veya fiilî hizmet süresi üzerinden, bu Kanun’un yürürlük tarihi itibarıyla hesaplanacak aylığının bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadarki prim ödeme gün sayısı veya fiilî hizmet süresi ile orantılı bölümü, aylık talep tarihine kadar geçen yıllar için, her yıl gerçekleşen güncelleme katsayısı ile çarpılarak hesaplanır.”.

Yani, Bağ-Kur’lu ve SSK’lılar 31.05.2008 gününe kadar geçen zaman için size bir emekli aylığı hesaplayıp o hesaplanan parayı emekli olduğunuz yıla kadar her yıl güncelleme katsayısı kadar arttıracaklar. Dedikleri gibi reform 2008 yılı haziran ayında yürürlüğe girerse şu an emekli olmayan bütün SSK’lı ve Bağ-Kur’lular için kaç yılı ve günü olursa olsun bir emekli aylığı hesaplanacak ve bu hesaplanan aylık bu kişinin emekli olacağı yıla kadar Güncelleme Katsayısı ile arttırılacaktır ama Gelişme Hızı’nın tamamı değil de sadece yüzde 25’i dikkate alınacak olduğundan artışı yüzde 25 kadar düşük olacaktır. Hatta ilerde enflasyon sıfırlı rakamlara doğru gidip, GH 10’lu rakamlara doğru giderse emekli aylıklarınızdaki kayıp yüzde 50’ye kadar varacaktır.

4-Mevcut SSK ve Bağ-Kur emeklilerin aylıkları ise sadece TÜFE kadar artacak, ülkenin kalkınmasında sıfır pay alacaklar

5510 sayılı SS ve GSS Kanunu’nun 55’inci maddesine göre; “...Bu Kanuna göre bağlanan gelir ve aylıklar, her yılın Ocak ve Temmuz ödeme tarihlerinden geçerli olmak üzere, bir önceki altı aylık döneme göre Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı kadar artırılarak belirlenir...” denildiği için ister şimdi emekli olsun ister reformdan sonra emekli olsun emeklilere ülkenin kalkınmasından bir kuruş pay verilmeyecektir. Hani şu an kişi başına milli gelir 4 bin dolar deniyor ve 10 bin dolara çıkacak deniyor ya işte oradan emeklilere bir dolar bile vermeyecekler.

Kaynak:Akşam Gazetesi