Yıllara yaygın inşaat işleri

08.02.2008 | Veysi Seviğ | Yorum

Gelir Vergisi Yasası'nın 42'nci maddesi gereği olarak "Birden fazla yıla sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde kâr ve zarar, işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak" beyan edilir. Bu bağlamda dekapaj işleri de inşaat işi sayılarak beyan konusu yapılır.

Yasal düzenleme gereği mükellefler bu kapsamdaki işleri için "her inşaat ve onarım işinin hasılat ve giderini ayrı bir defterde veya tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye mecburdurlar."

Buna göre bir işin Gelir Vergisi Yasası'nın 42'nci maddesi kapsamına girmesi için;

* Faaliyet konusunun inşaat ve onarım işi olması,

* İnşaat ve onarım işinin birden fazla yıla sirayet etmesi,

* İnşaat ve onarım işinin resmi veya özel taahhütlere bağlı olarak yapılması gerekmektedir.

Vergi yasalarında inşaat kavramının tanımı yapılmamıştır. Ancak buna karşın İmar Yasası'nın 5'inci maddesinde "Yapı, karada ve suda daimi ve muvakkat resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaat ile bunların ilave değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesislerdir" şeklinde tanımlanmış olup, Çalışma Bakanlığı "İşkolları Tüzüğü"nde ise inşaatın "bina yol, köprü, demiryolu, tünel, metro, kanalizasyon, liman, dalgakıran, havuz, istihkam, havalanı, dekovil ve tramvay yolu, spor alanlarının yapımı gibi her çeşit yapıcılık işleri ile bunların etüd, araştırma, bakım, onarım ve benzeri işler" olduğu belirtilmiştir.

Gelir Vergisi Yasası'nın 44'üncü maddesinde, inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi hallerde geçici kabulün yapıldığı nı gösteren tutanağın idarece onaylandığı veya fiilen bırakıldığı tarihin bitim tarihi olarak kabul edileceği bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam altında olursa olsun elde edilen hasılatın bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr ve zararının tespitinde dikkate alınacağı belirtilmiştir.

Diğer yandan Kamu Sözleşmeleri Kanunu'nun 19'uncu maddesinin (a) bendi uyarınca "yüklenicinin taahhüdünü ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmemesi veya işin süresinde bitirilmemesi halinde üzerine, ihale dokümanlarında belirlenen oranda gecikme cezası uygulanmak üzere, idarenin en az yirmi gün süreli ve nedenleri açıkça belirtilen ihtarına rağmen aynı durumun devam etmesi halinde idarenin yüklenici ile yapılan sözleşmeyi feshedeceği" belirtilmiştir. Bu bağlamda da aynı yasanın "Sözleşmenin feshine ilişkin düzenlemeler" başlıklı 20/1 maddesinde yüklenicinin fesih talebinin idareye intikali, 21'inci maddeye göre de tespit tarihi itibariyle sözleşme feshedilmiş sayılmaktadır. Bu tarihleri izleyen yedi gün içinde idare tarafından fesih kararı alınır. Bu karar, karar tarihini izleyen beş gün içinde yükleniciye bildirilir.

Ayrıca Bayındırlık İşleri Genel Şartnamesi'nin 39'uncu maddesinde geçici hakediş raporlarının düzenlenmesine ilişkin yönlendirmelere yer verilmiş ve bu bağlamda da her hakediş tutarından, ondan bir evvelki hakediş tutarı çıkarıldıktan sonra kalan miktardan müteahhidin, varsa yaptığı ihale indirimi düşülerek bulunan tutara sözleşmesine göre ihale indirimi uygulanmaksızın ödenecek miktarların ekleneceği, böylece bulunan miktardan sözleşmede yazılı kesintiler varsa müteahhidin idareye olan borçları ve cezalar, yasal olarak alınması gereken vergilerin kesileceğiden son kalan miktarın müteahhide veya vekiline hakediş raporunun kendilerince imzalandığı tarihten başlamak üzere en geç sözleşmesinde yazılı sürenin sonunda, eğer sözleşmede bu hususta bir kayıt yoksa otuz gün içinde tahakkuka bağlanacağı, bu tarihten başlamak üzere otuz gün içinde de ödeme yapılacağı hükümlerine yer verilmiştir.

Genel ilke olarak inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul usulüne tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir. Ancak işin yapımı sırasında "sözleşmenin feshi söz konusu ise bu takdirde sözleşmenin feshine ilişkin kararın yükleniciye tebliğ tarihi" işin bitim tarihi olarak dikkate alınmaktadır.

Gelir Vergisi Yasası'nın konuya ilişkin hükümleri çerçevesinde müşterek genel giderlerin ve amortismanların dağıtımı yapılarak ve ticari kazancın tespitine yönelik hükümler de dikkate alınarak, yıllara sari inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazanç, işin bitim tarihine ilişkin yılın kazancı olarak beyan edilmek suretiyle vergilendirilmektedir. Bu bağlamda yıllara sari inşaat işlerinde hakediş bedelleri üzerinden kesinti suretiyle alınan vergi, beyan edilen kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilerek ödenecek vergi hesaplanmaktadır.

Kaynak:Referans Gazetesi