Asgari geçim indirimi ile istihdamın teşviki çatışması

15.01.2008 | Veysi Seviğ | Yorum

Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkındaki Yasa uyarınca ülkemizde istihdam üzerinden alınan Gelir Vergisi'nde işverenler lehine teşvik uygulanmaktadır.

Gelir Vergisi stopajı (tevkifat) teşvikinden yararlanılan yerlerde mükellefler ilgili döneme ilişkin olarak verecekleri muhtasar beyannamelerinde çalıştırdıkları tüm işçilere ait ücret matrahlarını beyan ederek bunlara ilişkin vergilerin tahakkuk ettirilmesini sağlamakla yükümlü tutulmuşlardır.

Gelir Vergisi stopajından yararlanacak olan mükellefler bu şekilde düzenleyecekleri beyanname üzerinde "Matrah ve Vergi Bildirimi" bölümünde teşvikten yararlandırılması öngörülen miktarı "Gelir Vergisi'ne mahsup edilecek tevkifat tutarları" olarak göstermek suretiyle teşvikten yararlandırılmaktadır. (Beyanname Düzenleme Kılavuzu, HUD, 2007, Sf: 133)

Terkin edilecek vergi tutarı, teşvikten yararlandırılması öngörülen işçi sayısı ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarpımı sonucu bulunacak tutarın organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki işyerlerinde tamamını, diğer yerlerdeki işyerlerinde ise yüzde 80'ini aşmayacaktır.

Uygulamadan teşvikten yararlanan il ve ilçelerde; 01.4.2005 tarihinden itibaren yeni işe başlayanlar ile 01.4.2005 tarihinden önce işe başlamış olan Gelir ve Kurumlar Vergisi mükellefleri, bu il ve ilçelerde en az on işçi çalıştırmaları koşuluyla ve istihdam ettikleri tüm işçiler için yararlandırılmaktadır. (Yatırımların ve istihdamın teşviki genel tebliğ, seri no: 4)

Diğer yandan 5568 sayılı yasanın 5'inci maddesi ile yapılan düzenleme gereği olarak teşvikten yararlanılan illerde, yeni yatırımlar nedeniyle uygulanacak vergi teşviki daha önce öngörülen sürelere bakılmaksızın;

* 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanan yatırımlar için 5 yıl,

* 31.12.2008 tarihine kadar tamamlanacak olan yatırımlar için 4 yıl,

* 31.12.2009 tarihine kadar tamamlanacak olan yatırımlar için 3 yıl

süre ile uygulanacaktır.

Yasal düzenleme gereği öngörülen bu teşvik uygulaması ile teşvik kapsamında değerlendirilen ücretliler (işçiler) dolayısıyla hesaplanacak Gelir Vergisi'nin tamamının veya bir kısmının verilecek muhtasar beyanname üzerinde tahakkuk eden Gelir Vergisi'nden indirilerek terkin edilmesi suretiyle istihdam üzerindeki vergi yükünün bir başka anlatımla istihdamın işverene maliyetinin azaltılması amaçlanmıştır.

Mevcut düzenlemeler çerçevesinde teşvikten yararlanan bir il veya ilçemizde organize sanayi bölgesinde 01.01.2008 tarihinde brüt ücreti 1.000 YTL olan 10 işçiyi çalıştıran bir mükellefin bu ücretleri üzerinden hesaplaması gereken Gelir Vergisi miktarı 1.275 YTL'dir.

Bu durumda muhtasar beyanname üzerinde tahakkuk ettirilen vergiden mahsup yoluyla indirilmesi gereken tutar asgari ücret üzerinden hesaplanacak vergi kadar olacaktır.

Buna göre her işçi için 01.01.2008 tarihinden sonra geçerli olan asgari ücret için hesaplanacak Gelir Vergisi miktarı 77.57 YTL olduğu için toplam (77.57x10=) 775.70 YTL teşvik amacıyla toplam vergi olan 1.275 YTL'den indirilecek söz konusu çalıştırılanlar için verilen muhtasar beyanname üzerinden ödenmesi gereken Gelir Vergisi buna göre hesaplanacaktır.

Ancak; ülkemizde ücretli çalışanlar için 01.01.2008 tarihinden itibaren uygulanmak üzere Gelir Vergisi Yasası'nın 32 maddesi gereği olarak asgari geçim indirimi esasına göre işlem yapmak gerekmektedir.

Yasal düzenleme gereği olarak asgari geçim indirimi; söz konusu yasa maddesinde yer alan oranların 01.01.2008 tarihinde geçerli olan asgari ücretin bir yıllık toplamına uygulanmak suretiyle belirlenen miktarın yüzde 15 oranı ile çarpılarak bulunacak miktara göre ücretlinin aylık Gelir Vergisi'nden indirilmesi suretiyle uygulanmaktadır. Maliye Bakanlığı'nın konuya ilişkin 265 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğ ile yapmış olduğu açıklama uyarınca da işverenler her yılın ocak ayında düzenleyecekleri asgari geçim indirimine ait bordrolarda, her aya ilişkin ücretliler için hesaplayacakları asgari geçim indirimi tutarını göstermekle yükümlü tutulmuşlardır. Buna göre işverenler mevcut belgelere göre hesaplanan yıllık asgari geçim indiriminin her aya isabet eden kısmını, ücret üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi'nden mahsup edeceklerdir.

Ücretliye yansıtılacak tutar ücret ödemesinin yapıldığı dönemde ücret bordrosunda açılan "asgari geçim indirimi" satırında gösterilecek ve işveren tarafından ilgili aya ilişkin verilecek muhtasar beyannamede tevkif suretiyle kesilen vergiler toplamından mahsup edilerek kalan tevkifat tutarı ilgili vergi dairesine ödenecektir.

Tebliğ ile yapılan yönlendirme gereğince "muhtasar beyanname üzerinde asgari geçim indirimi tutarının mahsup edilebilmesi için söz konusu tutarın yani asgari geçim indirimi olarak hesaplanan verginin ücretlilere ödenmiş olması gerekmektedir."

Bu durum vergisel açıdan yatırımların ve istihdamın teşviki uygulaması ile çelişmekte olup, asgari geçim indirimi uygulaması ile istihdamın bu bağlamda sona erdiğini göstermektedir.

Kaynak.Referans Gazetesi