Kurumlar Vergisi

11.10.2008 | Veysi Seviğ | Yorum

Kurumlar Vergisi Yasası'nın birinci maddesinde söz konusu vergiye tabi tutulan kurumlar sayılmak suretiyle belirtilmiştir. Buna göre aşağıda yer alan kurumların kazançları, Kurumlar Vergisi'ne tabidir.

* Sermaye şirketleri,

* Kooperatifler,

* İktisadi kamu kuruluşları,

* Dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmeler,

* İş ortaklıkları (Joint Venture).

Yukarıda belirtilen kurum ve kuruluşların özellikleri ise aşağıda kısaca açıklanmış bulunmaktadır.

Sermaye şirketleri Türk Ticaret Yasası hükümlerine göre kurulmuş olan anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komondit şirketler ile benzer nitelikteki yabancı kurumlardır. Bu bağlamda Kurumlar Vergisi Yasası'nın uygulanması açısından Sermaye Piyasası Kurulu'nun düzenleme ve denetimine tabi fonlar ile bu fonlara benzer yabancı fonlar da sermaye şirketi olarak kabul edilmektedir.

Kooperatifler ise Kooperatifler Yasası ile özel yasalarına göre kurulmuş kooperatifler ile benzer nitelikteki yabancı kooperatifleri kapsamaktadır.

İktisadi kamu kuruluşları; devlete, il özel idarelerine, belediyelere, diğer kamu idarelerine ve kuruluşlarına ait veya bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan sermaye şirketi ve kooperatif özelliğini taşımayan ticari, sınai ve zirai işletmeler olarak tanımlanmaktadır.

Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler; dernek veya vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve sermaye şirketi ile kooperatif özelliği taşımayan kuruluşlar olup, benzer nitelikteki yabancı kuruluşlar da bu kapsamda değerlendirilir. Bu bağlamda sendikalar dernek; cemaatler ise vakıf olarak kabul edilmektedir.

Yasal düzenleme gereği olarak iktisadi kamu kuruluşları ile dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmelerin kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerinin yasa ile verilmiş görevler arasında bulunması, tüzelkişiliklerinin olmaması, bağımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmış sermayelerinin veya işlerlerinin bulunmaması mükellefiyetlerini etkilememektedir. Mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karşılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kuruluş amaçlarına tahsis edilmesi bunların iktisadi niteliğini değiştirmemektedir.

İş ortaklıkları Kurumlar Vergisi Yasası'nda tanımı yapılan kurumların kendi aralarında veya şahıs ortaklıkları ya da gerçek kişilerle, belli bir işin birlikte yapılmasını ortaklaşa yüklenmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurdukları ortaklıklardan iş ortaklığı olarak mükellefiyet tesis edilmesini talep edenlerdir. Bunların tüzelkişiliklerinin olmaması mükellefiyetlerini etkilememektedir.

Türkiye'de Kurumlar Vergisi'nin mükellef sayısı aralık 2007 sonu itibariyle 634.569'dur. Bu sayı 2008 yılı eylül ayı itibariyle 642.959 olmuştur.

Aralık 2007 tarihi dikkate alınarak, Kurumlar Vergisi mükellef sayısını iller bazında değerlendirdiğimizde, en fazla mükellefin 242.930 adetle İstanbul'da -ki bu rakam toplam Kurumlar Vergisi mükellef sayısının yüzde 38,28'ine tekabül etmektedir- en az mükellefin ise 175 adetle Ardahan'da -ki bu rakam toplam mükellef sayısının on binde 2,76'sıdır-, Türkiye'de toplam Kurumlar Vergisi mükellefinin yüzde 74,52'si sadece 10 ilimizde, geriye kalan yüzde 25,48'i ise 71 ilimizde faaliyet göstermektedir.

Maliye Bakanlığı verilerine göre 2007 yılında tahakkuk eden 15.718.209 bin YTL Kurumlar Vergisi'nin yüzde 48,82'si sadece 100 mükellefe aittir. Bu bağlamda Türkiye'nin en fazla Kurumlar Vergisi ödeyen ilk 100 şirketinin 66'sının merkezi İstanbul'da bulunmaktadır.

İlk 100 kurum içerisinde İstanbul dışında Ankara'dan 18, Kocaeli'nden 4, İzmir'den 2, Bursa, Adana, Konya, Denizli, Erzurum, Kastamonu, Ordu, Zonguldak, Rize ve Mersin'den birer kurum yer almaktadır.

İlk 100 kurum içerisinde sektörler itibariyle dağılımda bankalar önde gelmekte olup, çimento, telekomünikasyon, akaryakıt dağıtımı, demir-çelik ve sigara üretimi ile ithalat ve ihracat alanları önde gelmektedir.

Yine 2007 yılına ilişkin olarak 634.569 mükellef tarafından ödenen Kurumlar Vergisi'nin yüzde 25,95'i sadece 10 mükellef tarafından ödenmektedir.

Diğer yandan, toplam 634.569 mükellefin kazançları üzerinden ödemiş bulundukları Kurumlar Vergisi'nin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı ise beklenenden çok farklıdır. 2007 yılında Kurumlar Vergisi'nin toplam vergi gelirleri içerisindeki payı yüzde 9,19'dur. Bu oran 2005 yılında toplam vergi gelirlerinin yüzde 10,3'ü olarak gerçekleşmiş bulunmaktadır. (Konuya ilişkin daha fazla bilgi için bakınız: Vergi Raporu 2008, Sf: 39 TÜRMOB, Ankara, Yayın No: 348)

2008 yılında Kurumlar Vergisi'nden beklenen hasılat ise toplam vergi gelirlerinin yaklaşık yüzde 8,5'idir.

Kaynak:Referans Gazetesi

( KB)