18.08.2008 | Bumin Doğrusöz | Yorum
Geçen yazımızda 3568 sayılı Mali Müşavirlik mesleğinin ve mesleki birliklerinin oluşumuna ilişkin Kanunda çeşitli değişiklikler yapan 5786 sayılı Kanunun getirdiği yenilikleri irdelemeye başlamıştık. Bu yazımızda da aynı konuya devam ediyoruz.
Geçen yazımızda inceleme elemanlarına mesleki yeterlilik sınavlarından hemen sonra YMM sınavlarına girme, buna karşılık SMMM'lerin bu sınavlara ancak on yıllık süre bitiminde girmelerinin eşitsizlik yarattığını söylemiştik. Bir okurumuz hangisi doğru diye sordu" Onu da söyleyelim. Doğru olan inceleme elemanlarına tanınan haktır. Olması gereken SMMM'lere de aynı hakkın tanınmasıdır. Hem bu yolla mesleğe girişte fırsat eşitliği de böylece sağlanmış olur.
Burada üzerinde durulması gereken bir başka adaletsizlik de, halen on yılını doldurmamış olan, ancak mesleki yeterlilik sınavlarını başarmış inceleme elemanları için getirilen düzenlemedir. On yılını tamamlamış ve dolayısıyla "kazanılmış hak" elde ettiği kabul edilen inceleme elemanlarının bu hakları doğal olarak korunmuş ve onlara sınavsız YMM olma hakkı tanınmıştır. Kazanılmış hakları koruyan bu düzenleme son derece doğaldır. Ancak burada on yılını henüz doldurmamış olanların, örneğin on yılının dolmasına üç beş ay kalmış inceleme elemanlarının hakları yenilmiştir.
Diyeceksiniz ki, onlar on yılı doldurmadıklarından henüz kazanılmış hakları yoktur. Bu durumda olanların kazanılmış haklarının oluşmadığı doğrudur, ancak onların da "beklenen hakları", "haklı beklentileri" vardır. Haklı beklenti veya beklenen hak kavramı, bir yasaya veya idarenin bir taahhüt veya uzun süreli uygulamasına dayanarak bireylerin bir çıkarlarına ya da lehlerine oluşabilecek bir sonuca ulaşabilecekleri ya da bir hak edinebileceklerini ümit etmelerini ifade eden bir hukuk kavramıdır (Yücel Oğurlu. İdare hukukunda kazanılmış haklara saygı Sorunu, Ankara 2003 sh:221).
Hukuki istikrar ve hukuki güvenlik ilkeleri birçok halde beklenen hakların da korunmasını gerektirir. Kanun bu beklenen hakkı koruma adına henüz on yılını doldurmamış olanlara "özel bir sınav" yapılmasını öngörmüştür. Bu bir koruma olmadığı gibi, ileride ayrıcalıklı veya göstermelik sınav gibi de yorumlanabilecek bir sınavın ihdası da bence yanlış olmuştur. Çünkü diğer sınavlar (SM'likten SMMM'liğe geçiş sınavları, SMMM giriş sınavları, YMM Sınavları TÜRMOB tarafından veya onun katılımı ile yapılırken, buradaki "özel sınavı" sadece Maliye Bakanlığı yapacaktır. Bir meslek odasının üyelerinin idari vesayet makamınca belirlenmesinin, mesleki birlikleri düzenleyen Anayasa'nın 135. maddesi karşısındaki durumunun da belki ayrıca irdelenmesi gerekmektedir.
İnceleme elemanları hiç şüphesiz, on yılı doldurup bir an önce YMM olma ve bu suretle özel sektöre geçme peşinde olan insanlar değildir. Ancak burada önemli olan, kişilerin niyet ve konumlarından bağımsız olarak, hukukun onların haklarını gerçekleştirip gerçekleştirmediğidir.
Üstelik bu "özel sınav"ın belki hukuki sonuçlar da doğurabilecek bazı yansımaları, mutlaka olacaktır. Örneğin hem yeterlilik sınavını sonrada hem de özel sınavı başararak YMM sıfatını kazanmış ve ruhsatını alımış bir meslek mensubunun tasdik raporunu, mesleki yeterlik sınavını henüz vermemiş veya "özel sınavı" başaramamış bir inceleme elemanının incelemesi, belki yasal olacaktır, ancak etik olmayacaktır. Ancak bu konu ileride mutlaka vergi dava dilekçelerine girecektir.
Bu sorunun bir yasa değişikliği ile çözülmesi ve sınav koşulunun ya mesleki yeterlilik sınavını henüz vermemiş olanlar veya bundan sonra inceleme elemanı olacaklar için öngörülmesi gerekir.
Bakanlık inceleme elemanlarının haklarına sahip çıkarak bu değişikliğin yapılmasını sağlamalıdır. Unutulmamalıdır ki hukuk ve haklar sadece mükellefler için değildir.
Bu günkü yazımızda niyetimiz SMMM stajı ve staj süresine sayılan hizmet sürelerini irdelemekti. Ancak özellikle inceleme elemanlarından gelen çok sayıda mail, yazımızın bu konuda oluşmasını gerektirdi. Bu nedenle staj konusu gelecek yazıma kaldı.
Kaynak: Referans Gazetesi