Serbest bölgelerde Emlak Vergisi sorunu

20.05.2008 | Veysi Seviğ | Yorum

Emlak Vergisi Yasası'nın birinci maddesi uyarınca "Türkiye sınırları içinde bulunan binalar" bina vergisine tabidir. Bu hükme paralel olarak da aynı yasanın 12'nci maddesi ile "Türkiye sınırları içinde bulunan arası ve arsalar" arazi vergisine tabi tutulmuştur.

Yasal düzenleme gereği olarak "Bina ve arazi vergileriyle ilgili muaflık ve istisna hükümleri "Emlak Vergisi Yasası'na" eklenmak veya bu yasada değişiklik yapılmak suretiyle düzenlenir.

Emlak vergileri ilgili belediyeler tarafından tarh edilmektedir.

Buna vergisinde muaflık ve istisnalar Emlak Vergisi Yasası'nın 4'üncü maddesinde sayılmak suretyile belirlenmiş bulunmaktadır. Bazı hallerde binalar için geçici muaflık söz konusu olabilmektedir. Binalara hangi hallerde geçici muaflık uygulanacağı hususu ise aynı yasanın 5'inci maddesinde belirlenmiştir.

Arazi vergisinde daimi muaflık hali Emlak Vergisi Yasası'nın 14, geçici muaflık hali ise 15'inci maddesine konu edilmiştir.

Uygulamada serbest bölgede faaliyette bulunan işletmelerin, bu bölgelerde bulunan gayrimenkulleri nedeniyle emlak vergisi mükellefi olup olamayacakları ve dolayısıyla serbest bölgede faaliyet gösteren işletmelerden emlak vergisi mükellefi alınıp alınmayacağı konusu duraksama yaratmaktadır.

Serbest Bölgeler Yasası'nın birinci maddesi gereği olarak bu yasa Türkiye'de ihracat için yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi gereksinimi ucuz ve düzenli şekilde temin etmek, dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak üzere, serbest bölgelerin kurulması, yer ve sınırlarının belirlenmesi için yürürlüğe konulmuştur.

Ayrıca "Türkiye'de serbest bölgelerin yer ve sınırlarını belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkili olup, serbest bölgelerin kamu kurum ve kuruluşların, işletilmesine için verme yetkisi Bakanlar Kurulu'na ait bulunmaktadır.

Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayılmaktadır. (Serbest Bölgeler Yasası madde: 6) Serbest Bölgeler Yasası "bir serbest bölge için, o serbest bölgenin faaliyete geçmesinen itibaren uygulanır. Faaliyete geçiş tarihi ise, o serbest bölge alanını çevreleyen çit, kule ve kapı inşaatlarının tamamlanması, bölge müdürlüğü, polis ve gümrük birimlerinin göreve başlaması suretiyle bölgenin resmen açılış tarihidir. (Serbest Bölgeler Yasası, geçici madde: 2)

Serbest Bölgeler Yasası'nın geçici 3/c maddesi uyarınca 06.02.2004 tarihinden önce serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış mükelleflerin bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetleri ile ilgili olarak yaptıkları işlemler 31.12.2008 tarihine kadar her türlü vergi, resim ve harçtan bağışık tutulmuştur.

Gerçekte Serbest Bölgeler Yasası'nda 5084 sayılı yasa ile yapılan değişiklikler sonucunda serbest bölgelerde var olan vergi bağışıklıklarına son verilmiş, geçici maddelerle yapılan düzenlemelerle bazı vergi bağışıklarının geçici bir süre devam etmesine olanak sağlanmıştır. Bu bağlamda da 5084 sayılı yasanın yürürlüğe girişinden önce serbest bölgelerin vergi yasalarının uygulanmasında bağışıklık kapsamında olması nedeni ile bina ve arazi vergileri açısından da söz konusu bağışıklıktan yaarlanmaları mümkün olabilmesine karşılık, bağışıklığa son verilmesi nedeniyle ortaya çıkan olayların yeni düzenlemeler çeçevesinde değerlendirilmesi zorunlu hale gelmiştir.

Buna karşılık bazı belediyeler geçmişe yönelik olarak serbest bölgelerdeki bazı hak sahiplerine emlak vergisi tahakkuk ettirmeye ve hatta ödenmeyen emlak vergileri için ödeme emri göndermeye başlamışlardır. Bu işlemlerin bir bölümü uyuşmazlık konusu haline dönüşmüş bulunmaktadır.

Mevcut düzenlemeler sonucunda serbest bölgelerde faaliyette bulunanlara ait gayrimenkuller 31.12.2008 tarihine kadar emlak vergisinden bağışık olacaktır.

Diğer yandan İstanbul Trakya Serbest Bölgesi dışında kalan diğer serbest bölgelerdeki araziler kamuya ait olduğu için Emlak Vergisi Yasası'nın dördüncü maddesi uyarınca bu bölgelerde var olan arsa ve araziler emlak vergisinden bağışık olacaktır.

Konuya ilişkin olarak ortaya çıkan bir uyuşmazlıkda da Danıştay 9'uncu dairesi tarafından verilen bir karar uyarınca "bu bölgelerde bulunan gayrimenkuller üzerinden emlak vergisi alınamayacağı" hususu hükme bağlanmıştır. (Danıştay 9. Daire E. No: 2007/3580, K.No: 2008/68)

Dolayısıyla, emlak vergisi servet üzerinden alınan bir vergi olmakla birlikte vergiyi doğuran olay, emlake malik olma, emlak üzerinde intifa hakkının kurulması veya emlaki malik gibi tasarruf etme gibi bir işlem sonucu doğduğundan serbest bölgeler 31.12.2008 tarihine kadar emlak vergisinin kapsamı dışındadır. (Şakar, Ayşe Yiğit "Vergi Hukukunda Serbest Bölgeler" Yaklaşım Yayıncılık, 2008, Sf: 307)

Kaynak:Referans Gazetesi