Defter tasdiklerinde duraksamalar

13.12.2007 | Bumin Doğrusöz | Yorum

Geçen yazımızda gerek Ticaret Kanunu gerekse Vergi Usul Kanunu açısından tasdike tabi defterleri ve tasdik sürelerini aktarmıştık. Bugünkü yazımızda ise defterlerin tasdiki konusunda uygulamada yaşanan ve duraksamaya sebebiyet veren bazı konulara değinmek istiyoruz.

Karar defteri: Duraksama yaratan konulardan birisi, TTK’nin 66'ncı maddesi gereği sermaye şirketlerinin tutmak zorunda olduğu karar defterlerinin de her yıl tasdike tabi olup olmadığıdır. Geçmişte bu konuda bir tartışma da yaşanmıştır. Bu defterin sadece kullanılmaya başlamadan önce bir defa tasdik ettirilmesi gerekli ve yeterlidir. Söz konusu defterlerin sayfalarının bitmesi halinde yeni bir defter tasdik ettirilir ve bitene kadar kullanılır. Yoksa bu defterin her yıl yeniden tasdik ettirilmesi veya ara tasdikinin yaptırılması söz konusu değildir. (Noterler Birliği'nin 25.3.2004 tarih ve 15 sayılı genelgesi). Ayrıca bu husus, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü'nün 9.1.2004 tarih ve 599 sayılı yazısı ile TÜRMOB’a da bildirilmiştir.

A4 kâğıt tasdiki: Bu konuda duraksama yaratan hususlardan bir diğeri, defter yerine A4 sayfalarının tasdik ettirilerek kullanılıp kullanılamayacağı konusundadır. Maliye Bakanlığı'nın Noterler Birliği'ne göndermiş olduğu 17.4.2003 tarih ve 16673 sayılı yazıda, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'na göre mükelleflerce tutulması mecburi olan defterlerin A4 (210 x 297 mm) ebadında ve müteharrik sayfalar şeklinde noterlerce tasdik edilmesinde herhangi bir sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Noterler Birliği buna istinaden 1.7.2003 tarih ve 23 sayılı genelgesi ile durumu tüm noterlere duyurmuştur. Nitekim bu konuda son olarak Ankara Defterdarlığı'nca verilen 32220 sayılı özelgede de “A4 kâğıtlarına müteselsil sayfa numaraları verilmek kaydıyla bu kâğıtlara da defter tasdikinin yapılmasında bir sakınca bulunmadığı” görüşü bildirilmiştir. (www.avdb.gov.tr/vergi rehberi/muktezalar/213/V3.html).

Farklı faaliyetler: Mükelleflerin, farklı adreslerde farklı faaliyet kollarında faaliyetlerinin bulunması halinde, bu faaliyetlerin tek bir mükellefiyetle ilgili olması halinde bütün işyerleri için bir defter tasdik ettirmeleri ve her faaliyeti bu defterin ayrı ayrı bölümlerinde izlemeleri gerekmektedir. Bu nedenle, farklı adreslerde farklı konularda faaliyette bulunan mükelleflerin, farklı faaliyet kollarının da tek bir mükellefiyetle ilgili olması halinde, bu işyerlerinin her biri için ayrı defter tasdik ettirmeleri mümkün değildir. (Noterler Birliği'nin 2006/52 sayılı genelgesi.)

Serbest bölgelerde: Serbest bölgelerde gerçek veya tüzelkişi olarak ticari faaliyet gösteren kullanıcıların bilanço usulüne göre defter tutmaları zorunlu olup, diğer tam mükellefler gibi defterlerini tasdik ettirmeleri gerekmektedir. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren şubelerin de şube hesaplarının izleneceği yasal defterlerini tasdik ettirerek kullanmaları gerekmektedir.

Serbest meslekte: Serbest meslek erbabının tasdikini yaptırması gereken defter ise serbest meslek kazanç defteridir. Ancak doktorlar, bu deftere kaydı gereken bilgileri de kaydetmek koşulu ile serbest meslek kazanç defteri yerine sadece hasta protokol defteri de tutabilirler. Öte yandan noterlerin resmi defterleri, zaten serbest meslek kazanç defteri yerine geçtiğinden bu defteri ayrıca tutmaları gerekmez.

Kapanış tasdiki: Yevmiye defteri için ocak ayı içerisinde, envanter defteri için ise mart ayı içerisinde kapanış tasdiki yaptırılması zorunludur. Ancak bu zorunluluk ticaret hukuku açısından söz konusu olup, vergi mevzuatı açısından böyle bir zorunluluk yoktur. Bu konuda, yevmiye defteri ile ilgili kapanış tasdiki uygulamada en çok tereddüt yaratan konu, kapanış tasdikinden sonra defterde herhangi bir işlem veya kayıt yapılıp yapılamayacağıdır. Kapanış tasdiki, faaliyet konusu ticari işlemlerin ve buna ilişkin kayıtların sona erdiğini ifade etmektedir. Ancak kapanış tasdiki, tasdik tarihinden sonra, gelen belgelerin (örneğin bir telefon faturasının) deftere işlenmesine veya dönem sonu işlemlerinin yapılmasına veya hesap mutabakatlarına göre hesaplarda düzeltme yapılmasına engel değildir.

Arka sayfa sorunu: Bu arada bir not olarak söyleyelim, müteharrik yapraklı yevmiye defterlerinin, tasdikli sayfaların bitmesinden sonra tasdiksiz arka kısımlarının da tasdikli gibi işlem görüp görmeyeceği, bir başka deyişle tasdikli sayfanın tasdiksiz arka kısmına yapılan kayıtların kanuni defterlere yapılmış-geçerli kayıt olarak kabul edilip edilemeyeceği konusu, ne içtihat bazında ne de idari uygulama ve görüşler bazında 2007 yılında da netliğe kavuşmamıştır. Ancak şimdilik yargı anlayışı yerleşik içtihat haline gelmemiş olsa bile, özellikle bu gerekçe ile yapılan ve KDV indirimlerinin reddi şeklindeki tarhiyatlara karşı açılan davalarda, arka sayfalara yapılan kayıtlara, diğer defterlerle uyumlu olması ve belgelerle desteklenmesi koşulu ile itibar edilebileceği yönündedir.

Yaptırımlar: Yeni yıl için defterlerini süresinde tasdik ettirmemenin sonuçları ise tasdikin yapılış tarihine göre değişmektedir. Eğer tasdik süresinin bitimini izleyen bir ay içerisinde tasdik yaptırılırsa fiil ikinci derece usulsüzlük cezasını, bir aydan sonra tasdik yaptırılırsa birinci derece usulsüzlük cezasını gerektirmektedir. Ayrıca, tasdikin bir aylık süre de geçtikten yaptırılması halinde, tasdik hiç yapılmamış kabul edilmekte ve bir re’sen tarhiyat sebebi ortaya çıkmaktadır. Ancak, ocak ayı içerisinde, bir önceki yıl defterlerinde boş sayfa kalmışsa, aynı defteri ara tasdiki yaptırarak sayfaları bitene kadar kullanılması halinde, herhangi bir cezai yaptırım söz konusu olmamaktadır.

Kaynak:Referans Gazetesi