Tarih : 03.06.2008

5763 Sayılı Kanun İstihdam Paketi ile İş kanununda değişiklikler"

1. 5763 sayılı "İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun" 26.05.2008 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

Söz Konusu Kanun Özet Olarak Aşağıdaki Değişiklikleri İçermektedir:

· Elli ve daha fazla sayıda işçi çalıştıran özel işyerlerinde terör mağduru ve eski hükümlü çalıştırılması zorunluluğuna 26.05.2008 tarihinden itibaren son verildi.

Bilindiği üzere 4857 Sayılı İş Kanununa göre, aynı ilde toplam elli veya daha fazla işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde %3 özürlü, %2 terör mağduru %1 oranında ise eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu vardı.

5763 Sayılı kanunla aynı ilde toplam elli veya daha fazla işçi çalıştıran özel sektör işyerlerinde eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğu kaldırıldı.( %3 özürlü çalıştırma yükümlülüğü devam etmektedir.)

· İşverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerini kanuni süresinde kuruma vermiş olmaları ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmesi koşuluyla;

İş yerlerinde çalıştırılacak özürlülerin ücretleri üzerinden hesaplanacak sigorta primi işveren hissesinin, sigorta primine esas kazanç alt sınırına isabet eden kısmının tamamı 01.07.2008 tarihinden itibaren Hazine tarafından karşılanacaktır.

Kontenjan fazlası özürlü çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde özürlü çalıştıran işverenlerinin de bu şekilde çalıştırdıkları her bir özürlü için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hissesinin %50’si 01.07.2008 tarihinden itibaren hazinece karşılanacaktır.

İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazinece Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı işverenden tahsil edilecektir. Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

· 01.10.2008 tarihinden itibaren işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine tarafından karşılanacak

Çalıştırılan işçilerle ilgili aylık prim ve hizmet belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na süresinde verilmesi, primlerin süresinde ödenmesi ve işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcunun bulunmaması (teminata bağlanmış borçlar ile yeniden yapılandırılmış borçlar hariç) koşuluyla, 01.10.2008 tarihinden itibaren, Sosyal Güvenlik Destek Primi’ne tabi olarak çalışanlar ile yurt dışında çalışanlar dışındaki tüm sigortalıların malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primlerinden işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutar Hazine tarafından karşılanacaktır.

· 01.07.2008 tarihinden itibaren bir yıl içinde yeni işe alınacak ve fiilen çalıştırılacak 18-29 yaş arası erkek işçilerle, yaşı ne olursa olsun (18) yaşından büyük kadın işçilerin sigorta primi işveren hissesinin ilk yıl tamamı İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

Özel işyerlerinde, 01.07.2008 tarihinden önceki son altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalılar dışında olması (son altı ayda herhangi bir işte çalışmamış olması) koşuluyla ve yine aynı tarihten önceki bir yıllık dönemde işyerine ait aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak, 01.07.2008 tarihinden itibaren bir yıl içinde yeni işe alınacak ve fiilen çalıştırılacak (Sosyal Güvenlik Destek Primi ’ne tabi olarak çalıştırılan işçilerle yurt dışında çalıştırılan işçiler hariç) 18-29 yaş arası erkek işçilerle, yaşı ne olursa olsun (18) yaşından büyük kadın işçilerin sigorta primine esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak sigorta primi işveren hissesinin, ilk yıl tamamının, ikinci yıl % 80’inin, üçüncü yıl % 60’ının, dördüncü yıl % 40’ının ve beşinci yıl da % 20’sinin, çalıştırılan sigortalılarla ilgili olarak aylık prim ve hizmet belgelerinin süresinde Kuruma verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin tamamının Kuruma süresinde ödenmesi koşuluyla, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır.

· En az 50 işçi çalıştırılan iş yerlerine “İş Yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi” oluşturma zorunluluğu getirildi. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimlerinden Hizmet Alınmasına İmkan Tanındı.

5763 sayılı Kanunla, İş Kanunu’nun 78 ve 81’inci maddeleri değiştirilerek, en az 50 işçi çalıştırılan iş yerlerinde “İş Yeri Sağlık ve Güvenlik Birimi” oluşturularak, hekimlerin yanında diğer sağlık personeli çalıştırılabileceği iş güvenliği uzmanı eğitim ve çalıştırma zorunluluğunun işletme dışında kurulu ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak da yerine getirilebileceği hüküm altına alınmıştır.

· 1 Ocak 2009 Tarihinden İtibaren Çalıştığı İşle İlgili Mesleki Eğitim Almamış İşçiler, Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalıştırılamayacaklardır.

Bilindiği üzere 4857 Sayılı iş kanunun 85.maddesinde “Onaltı yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamaz” ibaresi bulunmaktaydı. 5763 Sayılı kanunla söz konusu maddeye “Çalıştığı İşle İlgili Mesleki Eğitim Almamış İşçilerin” ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamayacağı hükmü eklenmiş olup, bu hüküm 01.01.2009 tarihinden itibaren yürürlüğe girecektir.

· İşverenler, Kreş ve Emzirme Odası Yükümlülüğünü Dışarıdan Hizmet Alımı İle Yerine Getirilebilecekler.

5763 sayılı Kanun’un 6’ıncı maddesi ile İş Kanunu’nun 88’inci maddesine “veya hangi hallerde dışarıdan hizmet alabilecekleri” ifadesi eklenerek bu hususun yönetmelik ile belirleneceği hükme bağlanmıştır.

· İş Yeri Bildirme Yükümlülüğüne Ait Cezalarda Yeni Düzenleme Yapıldı.

5763 sayılı Kanun’un 8’inci maddesi ile İş Kanunu’nun 98’inci maddesinde değişiklik yapılarak;

İş Yeri Bildirme yükümlülüğüne uymayan işverene çalıştırdıkları her bir işçi için 100.- YTL
Ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılan ve bildirilmeyen her işçi için 1000.-YTL
İş yerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ve alt işveren ve vekillerine ayrı ayrı 10.000.- YTL

idari para cezası getirilmiştir.

· İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Hükümlere Uymayanlara Uygulanacak Para cezaları Arttırıldı.

Eski Şekli

Yeni Şekli

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlere aykırılık

MADDE 105. - Bu Kanunun 78 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen tüzük ve yönetmeliklerdeki hükümlere uymayan işveren veya işveren vekiline alınmayan her iş sağlığı ve güvenliği önlemi için elli milyon lira para cezası verilir. Alınmayan önlemler oranında izleyen her ay için aynı miktar para cezası uygulanır.

Bu Kanunun 77 nci maddesi hükmüne aykırı hareket eden, 78 inci maddenin ikinci fıkrasına aykırı olarak kurma izni ve işletme belgesi almadan bir işyeri açan, 79 uncu maddesi hükmüne aykırı olarak faaliyeti durdurulan işi izin almadan devam ettiren, kapatılan işyerlerini izinsiz açan, 80 inci maddesinde öngörülen iş sağlığı ve güvenliği kurullarının kurulması ve çalıştırılması ile ilgili hükümlere aykırı davranan; iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca alınan kararları uygulamayan, 81 inci maddesine aykırı olarak işyeri hekimi çalıştırma ve işyeri sağlık birimi oluşturma yükümlülüğünü yerine getirmeyen, 82 nci maddesine aykırı olarak iş güvenliği ile görevli mühendis veya teknik eleman görevlendirme yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren veya işveren vekiline beşyüzer milyon lira para cezası verilir.

Bu Kanunun 85 inci maddesine aykırı olarak ağır ve tehlikeli işlerde onaltı yaşından küçükleri çalıştıran veya aynı maddede belirtilen yönetmelikte gösterilen yaş kayıtlarına aykırı işçi çalıştıran işveren veya işveren vekiline beşyüz milyon lira para cezası verilir.

Bu Kanunun 86 ncı maddesi uyarınca işçilere doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için yüz milyon lira ve 87 nci madde gereğince çocuklara doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her bir çocuk için yüz milyon lira para cezası verilir.

Bu Kanunun 88 inci ve 89 uncu maddelerinde öngörülen yönetmeliklerde gösterilen şartlara ve usullere uymayan işveren veya işveren vekiline beşyüz milyon lira para cezası verilir.

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hükümlere aykırılık

MADDE 105. -

a) 78 inci maddesinde öngörülen yönetmeliklerdeki hükümlere uymayan işveren veya işveren vekiline, alınmayan her iş sağlığı ve güvenliği önlemi için iki yüz Yeni Türk Lirası, alınmayan önlemler için izleyen her ay aynı miktar,

b) 86 ncı maddesi uyarınca işçilere doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için, 87 nci maddesi gereğince çocuklara doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline bu durumdaki her çocuk için iki yüz Yeni Türk Lirası,

c) 77 nci maddesine aykırı hareket eden, 78 inci maddesi gereği işletme belgesi almadan işyeri açan veya belgelendirilmesi gereken işler veya ürünler için belge almayan, 79 uncu maddesi gereğince faaliyeti durdurulan işi izin almadan devam ettiren veya kapatılan işyerlerini izinsiz açan, 80 inci maddesinde öngörülen iş sağlığı ve güvenliği kurullarının kurulması ve çalıştırılması ile ilgili hükümlere aykırı davranan, iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca alınan kararları uygulamayan, 81 inci maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen, 88 ve 89 uncu maddelerinde öngörülen yönetmeliklerde gösterilen şartlara ve usullere uymayan işveren veya işveren vekiline biner Yeni Türk Lirası,

d) Bu Kanunun 85 inci maddesine aykırı olarak ağır ve tehlikeli işlerde onaltı yaşından küçükleri çalıştıran veya aynı maddede belirtilen yönetmelikte gösterilen yaş kayıtlarına aykırı işçi çalıştıran işveren veya işveren vekiline her işçi için bin Yeni Türk Lirası, aynı maddenin birinci fıkrasında belirtilen mesleki eğitim almamış işçi çalıştıran işveren veya işveren vekiline her işçi için beşyüz Yeni Türk Lirası,

idari para cezası verilir."

· İşverenler, tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olan prim borçlarını taksitler halinde ödeyebilecekler.

İşverenlerin, tahakkuk ettiği halde ödenmemiş olan, 2008/Mart ve önceki dönemlere ilişkin sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası, sosyal yardım zammı borçları ile 31/3/2008 tarihine kadar bitirilmiş olan özel bina inşaatı ile ihale konusu işlerden Sosyal Güvenlik Kurumunca yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespit sonucunda yeterli işçilik bildiriminde bulunulmadığı anlaşılanların fark işçiliğe ilişkin borçları, isteğe bağlı sigortalıların 2003/Mayıs ila 2008/Mart dönemleri arasında isteğe bağlı sigortalılıklarının devam ettiği süre içindeki prim borçları, topluluk sigortasına tabi olanların 2008/Mart ve önceki dönemlere ilişkin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ait prim borçları, Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ile Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanununa göre sigortalı olanların 31/3/2008 tarihine kadar olan prim ve sosyal güvenlik destek prim borçlarının, 26.05.2008 tarihini izleyen iki ay içinde yazılı olarak başvurulması ve Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılan itirazlardan ve yargı nezdinde sürdürülen davalardan feragat edilmesi ve ihtilaf yaratılmaması koşuluyla, peşin veya yirmi dört aya kadar eşit taksitler halinde ödenebilmesine olanak sağlanmaktadır.

Peşin ödeme yolunun tercih edilerek borç aslının tamamının ve başvurunun yapıldığı ayın sonuna kadar sosyal güvenlik mevzuatının ilgili hükümlerine göre hesaplanan gecikme cezası ve gecikme zammının % 15’inin başvuru tarihini takip eden bir ay içinde ödenmesi halinde, gecikme cezası ve gecikme zammının kalan % 85’i terkin edilecektir.

Taksitle ödeme yolunun tercih edilmesi halinde ise, borç asıllarına başvurunun yapıldığı ayın sonuna kadar sosyal güvenlik mevzuatının ilgili hükümlerine göre hesaplanan gecikme cezası ve gecikme zammının; on iki aya kadar taksitlendirmelerde yüzde elli beşi, on iki ayı aşan taksitlendirmelerde yüzde otuzu terkin edilecek ve kalan kısmı borç asıllarına ilave edilerek taksitlendirmeye esas borç hesaplanacaktır. Bulunan bu tutar, taksit süresine bölünmek suretiyle ödenecek aylık taksit miktarı bulunacaktır.